Kako filmski festivali i dalje ostaju najrelevantnije mjesto za detekciju nekih novih filmskih škola, pravaca, tendencija i autorskih nada, tako se i uzlet iberoameričkih kinematografija, pogotovu onih na prostoru Srednje i Južne Amerike, događao ciklički i u određenim valovima, ali ne u diskursu novih pokreta, jer one nemaju ni program, ni doktrinu, ni manifest. Najprije je na scenu zakoračila Argentina kao prostor na kojem se događa nešto svježe i novo, s intrigantnim autorima poput Lucrecie Martel, Diega Lermana i Lisandra Alonsa. Potom se dogodio uzlet brazilskog filma koji je pokušao igrati na autorsku formulu 'novo Cinema novo', iako je većina njegovih aktera, ne računajući na Cesara Oiticicu Filha, utonula u filmski mainstream da bi zadovoljili holivudske apetite za egzotikom Trećeg svijeta. Ali nakon sporog starta utrke, upravo su Meksikanci pobijedili, dočekani na cilju krajnje euforično, s autorima poput Michela Franca i Carlosa Reygadasa, te njegova 'učenika' Amata Escalantea, ali i 'nevidljivih' autorica poput Yulene Olaizola. I kad smo već mislili da je igra završena i da su svi igrači stigli na cilj, gotovo od niotkuda pojavio se čileanski film kao next big thing, s autorima poput Sebastiana Lelia, Pabla Larraina, Marcele Said i Sebastiana Silve.

Svi ti valovi i autorski uzleti, njihove (r)evolucije i generacijski i stilski antipodi, mogu se uočiti i u našem ciklusu iberoameričkog filma, pa je zato i odabir filmova nekako razbarušen i eklektičan. Tako se argentinski autorski team predstavlja dvama krajnje dijametralna autora. Armando Bo (El ultimo Elvis) mekša je varijacija na Larrainova Tonyja Manera, samo što Larrainova imitatora mitskog junaka Groznice subotnje večeri u bijelom odijelu i košulji s crnom kragnom nalik krilima albatrosa uronjenim u naftu, zamjenjuje Elvisov imitator u šljokicama koji tezgari po opskurnim barovima i staračkim domovima (sličnim se motivom bavi i njegov Amerindie pandan Bubba-Ho-Tep u režiji Dona Coscarellija). A eksperimentalni sineast Mauro Andrizzi (Accidentes gloriosos) u tandemu sa švedskim sineastom i dramaturgom Marcusom Lindeenom stvara stilizirani kaleidoskop o smrti i transformaciji, s fotografom koji pretvara automobilske nesreće u instant umjetnost, pacijentom kojem biva transplantirano žensko srce i ženom koja prima pismo od muža polarnog istraživača, da bi sve te priče manje više završile u onoj istoj crnoj rupi zahodskog zida išaranog erotskim grafitima i porukama, konzumentima homoerotskih užitaka poznatijoj kao 'glory hole', za kojom traga jedan od aktera filma u potrazi za brzim oralnim seksom.

Slični su stilski antipodi i u čileanskom segmentu ciklusa, s Taksijem za troje Orlanda Lubberta. Iako njegov komad koji započinje kao svojevrsna čileanska ležernija varijanta Mannova Collaterala, s likom taksista koji vozi dvojicu pljačkaša u njihove akcije, iza njegove naizgled ležerne teksture kriju se mnogo ozbiljnije teme koje sondiraju trenutno stanje Čilea danas. Njegov stilski antipod melankoličn je i emotivan komad Život riba Matiasa Bizea u kojem rođendanska proslava postaje mjesto junakova susreta sa starom ljubavi, dok se u njenim sobama i hodnicima odvija serija repetitivnih oproštaja koji odgađaju njegovu odluku da zauvijek raskrsti s prošlošću i vrati se u Berlin.

Za razliku od argentinskog i čileanskog teama, onaj brazilski igra na sigurno, s Memorias postumas Andrea Klotzela, adaptacijom romana brazilskog klasika Machada de Assisa koja priziva duhove Lubitscheva klasika Nebo može čekati i brazilskom rom-com razglednicom Još jednom ljubav u režiji Rosane Svartman. Zato španjolski segment ciklusa ide na puno radikalniji i odvažniji odabir, s debitantskim komadom Carlosa Reygadasa (Japon, redatelj je Meksikanac, ali film je napravljen u španjolskoj produkciji), u kojem možemo uočiti sve one opsesije koje će postati ultimativni raison'd'etre čitava njegova opusa – promatranje prirode, beživotni i mehanički seks, krv, religijska ikonografija, nehumani odnos prema životinjama i miris apokalipse u zraku.

Iberijski segment ciklusa donosi distopijsku satiru Portugalca Antonia Ferreire (Embargo) snimljenu prema istoimenom romanu Josea Saramaga, čiji prosede mnogo duguje braći Coen, te španjolsku komediju Carmina o revienta, čiji se queer autor Paco Leon poigrava nazivom Arandina filma Camina o revienta, s još jednom Španjolkom na rubu živčanog sloma, s mirisom ukradenih šunka i andaluzijskog ludila. (Dragan Rubeša)