I dok sve veća zastupljenost brazilskog autorskog filma na festivalima A-lige ukazuje na njegovu neupitnu vitalnost, ono što smo vidjeli na netom završenom Berlinaleu mahom se svelo na reciklažu socijalnih stereotipa



U odjavnoj špici filma Lijepa noć za izlet Zelita Viane koji se pozabavio epizodom iz života voljenoga brazilskog predsjednika Juscelina Kubitscheka, a koji pokazuje da su žene te koje spašavaju svijet, nabrajaju se svi najvažniji događaji tijekom njegova mandata. Tako smo recimo saznali i to da je u Brazilu proizvodnja nafte skočila sa 6,8 na sto tisuća barela dnevno, što je veoma zanimljivi podatak s obzirom da je jedan od sponzora filma i brazilski naftni gigant Petrobras, kojeg poput Britanske lutrije povezuju slični interesi kad je u pitanju sedma umjetnost. No, Petrobras je osnovao diktator Getulio Vargas, čovjek koji je pisao božićne čestitke Hitleru i jedan od najomraženijh brazilskih predsjednika, koji je favorizirao sve ono što je Kubitschek odbacivao. No, koliko god je Kubitschek u filmu idealiziran kao ultimativni bonvivan koji se druži s Oscarom Niemeyerom i ljubuje s krasoticama koje se kupaju u ružičastim kadama, Vianin film koji pretvara politiku u varijete, a političare u komičare (lik guvernera portretiran je poput klonirana Groucha Marxa) ima iza sebe jaku holivudsku korporaciju, Universal, iako on nije jedini film iz našeg ciklusa koji igra na jake američke snage (u slučaju Amorinova Put oblaka riječ je o Buena Visti). No, bez obzira na sve to, upravo je Vianin simpatični, ali i didaktično propagandni komad neka vrsta nevine parabole na Brazil danas i njegove pokušaje da se otrgne od čizme MMF-a.


I dok sve veća zastupljenost brazilskog autorskog filma na festivalima A-lige ukazuje na njegovu neupitnu vitalnost, ono što smo vidjeli na netom završenom Berlinaleu mahom se svelo na reciklažu socijalnih stereotipa o životima adolescentnih ausajdera, uličnih delikvenata koji sanjaju o nogometnoj karijeri i plesača capoeire (Os famosos o os duendes da morte, Besouro, Broder), dok je recimo venecijanska Mostra odabrala njihove krajnje antipode poput hermetičnog Felipea Hirscha (Insolacao) ili pionira brazilskog eksperimentalnog filma Julia Bressanea (A Erva do rato). Jedini film iz našeg ciklusa koji se približio njihovim socijalnim interesima je film ceste Vincentea Amorima Put oblaka koji prati dugo putovanje jedne obitelji biciklom iz udaljene Paraibe u Rio u potrazi za egzistencijom, iako u svom inzistiranju da u prvi plan stavi jednog tinejdžera očito igra na ciljane konzumente inteligentnijih popodnevnih TV filmova za mladež koji pokušavaju izaći iz holivudske matrice, pri čemu duhovna i religiozna komponenta filma koja se zrcali i u njegovu originalnu nazivu dokazuje da je konačni cilj njihove ceste prema nebu famozna statua Krista na Corcovadu, premda još nisu iskusili prave napasti obližnjeg Božjeg grada.


Dok Amorimov komad baštini estetiku filmskog neorealizma, Arreasov razigrani Lisbela i zatvorenik igra na retoriku poetskog realizma kao jedan od onih tipičnih proizvoda s rom-com pečatom TV korporacije Globo, koji voli upakirati brazilske stereotipe u šareni celofan lokalnog populističkog teatra. A sličnu erotiziranu putanju slijedi i Moguće ljubavi Sandre Werneck čiji junak Carlos poput Arreasove Lisbele također obožava filmove i romantične odlaske u kino. Njegova tri različita 'avatara' zapravo su tri različite varijacije ljubavi i njenih dvojbi. Prvi je rastrgan između žene i ljubavnice. Drugi je rastrgan između bivše žene i gej ljubavnika. A treći je rastrgan između majke i slobode. Sva tri lika portretira jedan te isti glumac, brazilski seks simbol Murilo Benicio. Voliš li više mamu ili Pedra?, upita Carlosa njegov sin. U eri Sao Paolo Gay Pridea ovakva vrsta dječje znatiželje nije nikakva utopija. Možda je i to Brazil o kakvom je sanjao Kubitschek. (Dragan Rubeša)