Kleopatra
Cleopatra, igrani, biografska povijesna drama, Švicarska, UK, SAD, 1963
REŽIJA: Joseph L. Mankiewicz
ULOGE:
Elizabeth Taylor (Kleopatra),
Richard Burton (Antonije),
Rex Harrison (Cezar),
Roddy McDowall (Oktavijan),
Martin Landau (Rufio)
SCENARIJ:
Joseph L. Mankiewicz,
Ranald MacDougall,
Sidney Buchman
FOTOGRAFIJA:
Leon Shamroy
GLAZBA:
Alex North
MONTAŽA:
Dorothy Spencer
Sadržaj:
48. godine prije naša ere, Gaj Julije Cezar sa svojim legijama progoni Pompejeve snage od Farsalije, gdje je porazio velikog protivnika, do Egipta, gdje je Pompej pronašao utočište. U Egiptu vlast drži maloljetni faraon Ptolomej XIII koji je razvlastio svoju stariju sestru Kleopatru VII s kojom je do tad zajedno vladao, te koji želi steći Cezarovu naklonost pa stoga naredi Pompejevu likvidaciju. Kad Cezar dođe na njegov dvor, Ptolomej mu daruje neočekivani poklon – košaru s odrubljenom Pompejevom glavom. No i Kleopatra odluči zadobiti Cezarovu pozornost, i to poklonivši mu – samu sebe. Naredi da je zamotaju u tepih koji njezin vjerni sluga Apolodorus donosi Cezaru. On se smjesta zaljubi u neodoljivu, od njega više od 30 godina mlađu Kleopatru, naredi da se Ptolomej progna te nju učini jedinom vladaricom Egipta i svojom ljubavnicom. Par dobiva sina Cezariona, no Cezar se mora vratiti u Rim. Poslije njega u vječni grad dolazi i Kleopatra, kojoj je priređen veličanstven doček. Ubrzo, na martovske ide, imperator biva ubijen u zavjeri republikanskih senatora predvođenih Kasijem i Brutom, a Kleopatra se vraća u Egipat. Zavjereničke snage porazi konzul Marko Antonije koji se zaljubi u Kleopatru…
Povijesni spektakl Kleopatra čuven je kao jedan od najvećih financijskih promašaja u povijesti kinematografije. Zapravo, njegova gledanost u kinima bila je jako dobra, bio je najgledaniji film te godine, ali nije mogao vratiti golema ulaganja od čak 44 milijuna dolara, što s uračunatom inflacijom danas iznosi nestvarnih 370 milijuna. Međutim, kako se po svijetu prikazivao godinama, a imao je zaradu i od prodaje televizijskih prava, 1973. gubici su anulirani, tj. produkcija je došla na pozitivnu nulu, a daljnja izvješća o zaradi kompanija 20th Century Fox nije objavljivala kako bi izbjegla plaćanje onima kojima je možda bio obećan neki postotak od profita (spomenimo da je renovirana kopija Kleopatre u jugoslavenskim kinima igrala na prijelazu 70-ih u 80-e godine, u Zagrebu u tadašnjem kinu Balkan). Film je počeo režirati ugledni veteran Rouben Mamoulian, no nakon četiri mjeseca zamijenio ga je Joseph L. Mankiewicz, kojem je to bio prvi projekt nakon kontroverzne adaptacije komada Tennesseeja Williamsa Iznenada prošlog ljeta iz 1959., kad je prvi put surađivao s Elizabeth Taylor. Scenarij je dorađivao i prerađivao paralelno sa snimanjem, a zamislio je dva odvojena trosatna filma od kojih bi se prvi zvao Cezar i Kleopatra, a drugi Antonije i Kleopatra. U osnovi, glavešina 20th Century Foxa, Darryl F. Zanuck, nije imao ništa protiv ideje, ali kad se na snimanju razvila ljubavna afera između dvije glavne zvijezde, Elizabeth Taylor i Richarda Burtona, i kad je to izašlo u javnost i postalo najvrućja medijska priča, zaključio je da bi malo tko bio zainteresiran za prvi film bez Burtona te je naposljetku odbacio redateljev koncept. Zbog toga je došlo do velikog sukoba između njega i Mankiewicza koji je završio izbacivanjem režisera iz montaže, ali i ponovnim vraćanjem kad su producenti shvatili da, zahvaljujući tome što je konačni scenarij nastao tokom samog snimanja, nitko osim Mankiewicza ne može pohvatati konce snimljenog materijala. Do dana današnjeg očekuje se tzv. redateljska, šestosatna verzija Kleopatre, možda je jednom i dočekamo. Film je nominiran za devet Oscara, a osvojio je one za najbolju kolor fotografiju, kolor scenografiju, kolor kostimografiju i specijalne vizualne efekte (bio je nominiran i za najbolji film, glavnu mušku ulogu /Rex Harrison kao Cezar/, izvornu muziku, montažu i zvuk). Također je bio nominiran za Zlatni globus u kategorijama najboljeg filma - drame, režisera, dramskog glumca (Rex Harrison) i sporednog glumca (Roddy McDowall kao Oktavijan).
boja, 251'