Predstava Hamleta u Mrduši Donjoj
igrani, 1973
REŽIJA: Krsto Papić
ULOGE:
Rade Šerbedžija (Joco/Hamlet),
Milena Dravić (Anđa/Ofelija),
Krešimir Zidarić (Bukara),
Fabijan Šovagović,
Izet Hajdarhodžić,
Ljubiša Samardžić (Laert),
Zdenka Heršak (Mara),
Zvonko Lepetić (Puljo/Polonije)
SCENARIJ:
Ivo Brešan,
Krsto Papić (prema drami Predstava Hamleta u selu Mrduša Donja Ive Brešana)
FOTOGRAFIJA:
Vjenceslav Orešković
GLAZBA:
Ðelo Jusić
MONTAŽA:
Lida Braniš
SCENOGRAFIJA:
Željko Senečić
KOSTIMI:
Željko Senečić
Sadržaj:
U selu Mrduša Donja u dalmatinskom zaleđu organizira se amaterska predstava Shakespeareova Hamleta. Odnosi u predstavi u začuđujućoj mjeri preklapaju se s onima koje utjelovitelji Shakespeareovih likova imaju u zbilji.
O filmu:
Uvršten u glavni natjecateljski program Berlinalea 1974, Predstava Hamleta u Mrduši Donjoj u novije je vrijeme – zahvaljujući svojoj šekspirijanskoj podlozi – postala sve važnijim filmom u opusu redatelja Krsta Papića (1933-2013). Tomu je pridonijela i uporna aktualnost kazališnog predloška, dramskog teksta Predstava Hamleta u selu Mrduša Donja (punim naslovom: Nezapamćena predstava "Hamleta" u selu Mrduša Donja općine Blatuša, održana u organizaciji Mjesnog aktiva Narodnog fronta, Poljoprivredne zadruge i Mjesnog aktiva Partije, uz samoprijegoran rad i nesebično zalaganje ovih drugova... [slijedi popis dramskih lica]) Ive Brešana (1936-2017), tiskana i danas poznata u dramaturškoj obradi Božidara Violića za Teatar &TD iz 1971. (izvorni je tekst drame napisan još 1965). Premda je Violić i sam bio filmski čovjek (scenarist je filmova Ante Babaje, prije svega Careva novog ruha, Breze i Mirisa, zlata i tamjana), Papićev film, svojevrsna adaptacija iz treće ruke (filmska adaptacija dramske adaptacije, tj. postmodernističke, parodijske aproprijacije Shakespeareova Hamleta) nastao je nezavisno u odnosu na predstavu; dapače, Papić je ustvrdio kako je rad na scenarističkoj obradi dramaturški nesređenog originalnog Brešanova teksta tekao ako ne paralelno, onda barem nezavisno od Violićeve dramaturške obrade za kazalište. Otud i razlike o kojima se često raspravljalo – prije svega pitanje figure Hamleta starijeg, tj. duha Hamletova oca. Naime Jocin je otac u Papićevoj ekranizaciji živ, ali u zatvoru zbog političke namještaljke, a umire tek na kraju filma, tako, svojevrsnim otvorenim krajem, dinamički najavljujući kako prava priča, tj. politički obračun tek počinje (posljednja je slika filma zamišljen Hamletov/Jocin pogled u daljinu). Premda je, po nekim kritičarima, Papić time dramaturški oslabio film, narušivši intenzitet Hamletove/Jocine motivacije (a prenaglašena je i sekvenca završne gozbe – inače Papićev lajtmotiv, viđen prije u Lisicama i poslije u Izbavitelju, koja uspješno naturalistički naglašava poantu filma i ideju bakanalija/derneka, ali ritmički oslabljuje film), ta svojevrsna dvostruka smrt Hamletova oca (prva, ona koja pokreće šekspirijansku radnju, je metaforička, prividna, tj. sramota i zatvor, a druga je konkretno samoubojstvo) je sa stajališta Papićevih autorskih interesa opravdana jer je time postigao jaku politizaciju teme, što je glavni pokretač svih njegovih filmova u rasponu od Lisica pa do Kad mrtvi zapjevaju, pa i Infekcije. Predstava Hamleta u Mrduši Donjoj drugi je film središnje Papićeve političke i modernističke trilogije, smješten između Lisica (1969) i alegorijskoga Izbavitelja (1976), a može ga se gledati i kao pokušaj da se ponovi uspjeh Lisica, s kojima dijeli naturalistički stil i dokumentaristički pristup građi, s folklorističkom inklinacijom i antropološkim interesom za čovjeka kao primordijalno, skoro životinjsko političko biće, sasvim u skladu s lévi-straussovskim i cinéma vérité duhom Papićeva naturalističkoga modernističkog opusa toga perioda, najviše naglašenim u dokumentarističkom ciklusu koji je ostvario između 1968. i 1972.
(Tomislav Šakić)
boja, 35mm, 82 min