ULOGE:
Izzy Diaz (Angel Salazar),
Rob Devaney (Lawyer McCoy),
Ty Jones (Master Sergeant Sweet),
Anas Wellman (Soldier),
Mike Figueroa (Sergeant Jim Vasquez)

SCENARIJ:
Brian De Palma

FOTOGRAFIJA:
Jonathon Cliff

MONTAŽA:
Bill Pankow

SCENOGRAFIJA:
Rana Abboot

KOSTIMI:
Jamila Aladdin

Sadržaj:

Irački rat, 2006. Angel Salazar je mladi američki vojnik koji se prijavio za vojnu službu koja bi mu mogla pomoći da upiše studij filma. Njegova je jedinica smještena nedaleko grada Samare, gdje Salazar priručnom kamerom snima svoje suborce za amaterski dokumentarni film koji namjerava priložiti na prijemnom ispitu.

Istovremeno, profesionalna francuska filmska ekipa snima rutinske zadatke koje vojnici obavljaju na kontrolnoj točki. Jednom prilikom vojnik iz Salazarove jedinice otvori rafalnu paljbu na jureći automobil na kontrolnoj točki, te ubije trudnu ženu koju je irački suprug vozio na hitni porod u bolnicu. Salazar snima vojnika koji je otvorio vatru i pita ga kako se osjeća, a on odgovara da ne osjeća ništa. Taj incident samo je uvod u strašan zločin koji će uskoro uslijediti…
 

Fikcionalizirana verzija stvarnog zločina koji su američki vojnici počinili nad jednom iračkom obitelji u gradu Mahmudiji nedaleko od Bagdada, kad su skupno silovali maloljetnu, 14-godišnju djevojku, a potom ubili i nju i sve članove njene obitelji, Razotriveno je jedan od najhrabrijih filmova u povijesti američke kinematografije. Nije čudno da ga je polučio Brian De Palma, autor Žrtava rata, prvog i jedinog američkog dugometražnog igranog filma o američkom ratnom zločinu u Vijetnamu (višestruko silovanje i ubojstvo otete vijetnamske djevojke) snimljenog pod okriljem velikog hollywoodskog studija.

Razotkriveno je nastao dvadesetak godina nakon Žrtava rata, u sasvim drugačijim produkcijskim okolnostima – snimljeno je za svega pet milijuna dolara (za američke prilike to je gotovo ultraniskobudžetni projekt), bez podrške veće i značajnije filmske kuće, a financirao ga je Marc Cuban, biznismen najpoznatiji kao vlasnik prestižnog košarkaškog NBA kluba Dallas Maverics. No nakon što je film snimljen, došlo je do nesuglasica između njega i ostalih producenata s jedne strane i De Palme s druge. De Palma je smatrao da je sam film 'redigiran', odnosno da njemu kao autoru nije pružena puna stvaralačka sloboda, a producenti su tvrdili da su mu ponudili opciju da otkupi od njih film, što je on demantirao. Neovisno o tome tko bio bliži istini, Razotkriveno je bio šaka u oko konzervativnoj američkoj javnosti koja je film žestoko napala, među ostalim i optužbama za izdaju i zahtjevima da se zabrani njegovo prikazivanje.

I doista, film je u Americi mogao računati samo na drastično limitiranu kino distribuciju u kojoj je zaradio skromnih 700 tisuća dolara i dobio gotovo unisono negativne kritike, uključujući i onu glavnog glasila američke kinematografije, Varietyja. Jedan od rijetkih poklonika Razotkrivenog bio je popularni i ugledni Roger Ebert koji mu je dao tri pol od četiri zvjezdice, zaključujući da je film „šokantan, rastužujući i frustrirajući“.

Za razliku od Amerike i njezinih (patriotskih) američkih kritičara, u Europi je Razotkriveno prepoznato kao vrijedno ostvarenje – na festivalu u Veneciji dobilo je Srebrnog lava za najbolju režiju, a kultni francuski časopis Cahiers du cinéma proglasio ga je filmom godine. Poigravajući se, kao u svojim ranim danima (Zdravo, mama!), odnosom fikcije i zbilje, ovdje svojevrsnim dvostrukim dokumentarizmom (amaterski dokumentarac američkog vojnika i profesionalne snimke francuske ekipe), koristeći također priliku da sukladno svojoj intertekstualnoj praksi oda počast jednom od svojih prethodnika, u ovom slučaju Samu Peckinpahu citirajući scenu mravlje invazije na škorpione iz Divlje horde, te bivajući istovremeno beskompromisan u prikazu vojnika vlastite države, njihovih karaktera i (ne)djela, inzistirajući na slobodi da postavi istinu iznad svega, Brian De Palma ostvario je jedan od najvažnijih, a i jedan od boljih filmova svog bogatog opusa.     

Autor teksta: Damir Radić

boja, 90'