Una
igrani, romantična drama, Jugoslavija, 1984
REŽIJA: Miloš 'Miša' Radivojević
ULOGE:
Sonja Savić (Una),
Rade Šerbedžija (profesor Mišel Babić),
Milena Dravić (Mišelova supruga),
Isabel Ines (stjuardesa),
Petar Kralj (prodekan),
Dušan Janićijević (Unin otac),
Svetislav 'Bule' Goncić (Goran)
SCENARIJ:
Nebojša Pajkić (prema romanu Mome Kapora)
FOTOGRAFIJA:
Aleksandar Petković
GLAZBA:
Kornelije Kovač
MONTAŽA:
Vuksan Lukovac
Sadržaj:
Inteligentna, privlačna i ambiciozna studentica Una Vojvodić odlučila je napraviti intervju za studentski list s najpopularnijim fakultetskim profesorom, Mišelom Babićem. Babić je kontroverzni nastavnik blizak anarhističkim idejama i zato nije miljenik službenih komunističko-birokratskih fakultetskih i političkih struktura, ali studenti ga jako vole – njegova predavanja o masovnim medijima redovno su krcata, studenti ih prate i sjedeći na podu jer sva su mjesta popunjena. Prodekan fakulteta gaji animozitet spram Babića i tim intervjuom pokušava kompromitirati popularnog profesora, a Una pristaje da ga napravi jer joj je prodekan obećao da će u tom slučaju njezin nedavno uhićeni dečko Goran biti pušten na slobodu. Tijekom razgovora i kasnijih susreta između nesputane studentice i oženjenog profesora razvije se snažna međusobna privlačnost...
Vjerna adaptacija istoimena popularnog romana jednog od vodećih jugoslavenskih književnih hitmejkera, Mome Kapora (scenarij je napisao jedan od vodećih jugoslavenskih filmskih kritičara tog vremena i tadašnji scenarist u usponu Nebojša Pajkić), Una je jedan od najistaknutijih filmova zrele faze stvaralaštva prestižnog režisera Miše Radivojevića , a svakako u šire publike njegovo najzapaženije i najgledanije ostvarenje. Ključni razlog tome nesputane su seksualne scene između jednog od najuglednijih i najpopularnijih jugoslavenskih glumaca, Rade Šerbedžije, i mlade zvijezde u usponu – Sonje Savić. Ona je godinu ranije u Puli nagrađena Zlatnom arenom za najbolju glavnu žensku ulogu u komediji Šećerna vodica, gdje je igrala seksualno neiskusnu androginu djevojku, a androginošću je bila obilježena i njezina prva istaknutija rola, ona junakove nježne i nevine ljubavi u prethodnom Radivojevićevom filmu, kultnom naslovu Živeti kao sav normalan svet. Radivojević joj sada povjerava tumačenje posve drugačijeg lika, mlade samouvjerene žene svjesne svoje seksualnosti, koja ne preže od strastvene erotske veze sa mnogo starijim i oženjenim profesorom. No iza površine te svojevrsne femme fatale krije se, kao u većini bitnih likova koje je utjelovila, krhka, nezaštićena osoba. Rade Šerbedžija je, pak, bio kao riba u vodi u jednom od njegovih prepoznatljivih tipova uloga, varijaciji mačo muškarca velike seksualne moći koji duboku u sebi krije neku slabost, a zanimljivo da mu je već tada upućivan prigovor iz feminističke perspektive zbog činjenice da je njegova partnerica seksualne prizore odigrala posve gola, dok je on ostajao (polu)odjeven. Također, film se znao doživljavati kao soft pornić, čak prvi takav u Jugoslaviji (što je netočno, jer mnogo prije, još 1971., Boštjan Hladnik snimio je čuvenu Maškaradu, soft porn uradak reprezentativan za jugoslavenski socijalistički kontekst), a o svemu tome sama Sonja Savić je 1985., u dobi od 24 godine, rekla sljedeće: „Uni je prišivena etiketa ne samo 'mekog pornića' nego, čak, i porno filma, ali mene to preterano ne uzbuđuje. Ljudi su kod nas dosta neprecizni, tako da pogrešno postavljaju stvari. I soft porn i porno film vrlo su česte forme ozakonjene u svetu; jasno je kako i u koju svrhu se prave. Ako su dobri filmovi, estetika im je veoma čvrsta, a erotika – bez obzira da li se ljudi podaju, ponižavaju ili bilo šta drugo rade – uzima se kao suština međuljudskih odnosa i, na izvestan način, veliča se. Veoma je teško napraviti soft porn ili porno film, a kamoli erotsku melodramu koja smenjuje građansku melodramu i koja se bitno razlikuje od soft porn ili porno filma, jer sve su to različite forme. Ja bih bila ponosna da Una, kao film, može da se svrsta u bilo koju kategoriju; da ispunjava svojom formom i svojim načinom. (…)Una obiluje s tih pet-šest ljubavnih ili erotskih scena, ali kako se u filmu govori o raspadu međuljudskih odnosa zarad opšteg izdajstva, i taj seks je dosta ravnodušan i agresivan. Dakle, nije ni erotičan, ni uzbudljiv, ni lep. Posledica je jednog zamorenog sredovečnog čoveka , koji je nekada možda i uživao u ljubavi, i jedne mlade još izgubljene osobe, koja nije ni pronašla svoje mesto, tako da je teško da je ikad i uživala u ljubavi. Oni se međusobno podaju, a to čini naročito ona, pristajući da bude – na neki način – ne ponižena, ali upotrebljena za atak tog čoveka na celokupno svoje postojanje, na sredinu, na sve što ga okružuje. Iz nekog takvog ugla ja sam pročitala taj scenario i radila ga, a čini mi se da su i Miša Radivojević i Rade Šerbedžija slično razmišljali. (…) Što se tiče Šerbedžije: on je čovek koji je radikalno izbljuvao sebe, i na sceni i na platnu, ne libeći se ni bala na ustima: ne libeći se svlačenja; ne libeći se svoje zadnjice; ne libeći se agresivnosti i, možda, emocija.. Tako da ja verujem da njemu nije nikakav problem da se svuče i uslika sa svih strana, što znači da nesvlačenje profesora Mišela Babića u Uni nema nikakve veze sa Šerbedžijom.“
Spomenimo i da je Una treći film u nizu u kojem su zajedno nastupili Sonja Savić i Svetislav Goncić (ovdje glumi njezina dečka Gorana), no dok je ona postajala jednom od najosebujnih zvijezda jugoslavenske kinematografije, on je, iako velik talent, polako, ali sigurno počeo zauzimati sve marginalnije pozicije.
boja, 110’