ULOGE:
Anthony Quinn (Alexis Zorba),
Alan Bates (Basil),
Irene Papas,
Lila Kedrova (Hortense),
Sotiris Moustakas (Mimithos)

SCENARIJ:
Mihalis Kakogiannis po romanu Nikosa Kazantzakisa

FOTOGRAFIJA:
Walter Lassally

GLAZBA:
Mikis Theodorakis

MONTAŽA:
Michael Cacoyannis

Sadržaj:

Mladi britansko-grčki pisac Basil, odrastao u Engleskoj, u Pirejima se ukrca na brod koji će ga odvesti na Kretu, zajedno sa sredovječnim grčko-makedonskim seljakom, muzičarem i bivšim rudarom Zorbom kojeg je usput upoznao. Basil objasni Zorbi da je u jednom kretskom selu naslijedio od oca zemlju s napuštenim rudnikom smeđeg ugljena koji želi ponovo otvoriti, nadajući se da će istovremeno razbiti i svoju spisateljsku blokadu, a Zorba se ponudi da mu u svemu tome pomogne. Na Kreti odsjednu kod postarije francuske udovice i bivše kurtizane, madam Hortenzije, u koju se Zorba zagleda. Basil uskoro upozna mladu i privlačnu udovicu kojoj se seljani konstantno rugaju jer se nije ponovo udala, a Zorba uvjerava Basila da se sviđa udovici, u što on sumnja…

Dvadesetak godina nakon izvorne objave u Grčkoj i desetak nakon prvog engleskog izdanja, Michael Cacoyannis adaptirao je hvaljeni i vrlo popularni roman Život i vrijeme Aleksisa Zorbe Nikosa Kazantzakisa (Posljednje Kristove iskušenje) za film nazvan Grk Zorba. Za potrebe filma kao hollywoodske produkcije lik naratora romana pretvoren je u Britanca grčkih korijena te je, na temelju grčke plesne tradicije, osmišljen poseban ples pomiješanih sporih i brzih ritmova nazvan sirtaki koji Zorba započne plesati na kraju filma, otada sastavni dio grčke folklorno-turističke ponude (ples je koreografirao Giorgos Provias na temelju muzike Mikisa Theodorakisa). Grk Zorba odlično je prenio osnovni motiv Kazantzakisova romana (koji se provlači kroz sva autorova djela), odnos intuitivnog i racionalnog, u ovom slučaju dijalektiku interakcije 'civiliziranog' Engleza (po ocu grčkih korijena) i impulzivnog naslovnog lika koji je zajedno sa specifičnim ambijentom i njegovom kulturom nosio znatnu dozu egzotičnosti za zapadnoevropske i američke gledatelje. Cacoyannis se u prvim danima snimanja sukobio s Anthonyjem Queenom, nositeljem naslovne uloge, inače i pridruženim producentom filma, jer je smatrao da hollywoodska zvijezda preglumljuje, a također je bio nezadovoljan izvedbom francuske zvijezde Simone Signoret u ulozi madam Hortenzije. Neslaganje s Queenom uspio je izgladiti, dok je Signoret otpustio te angažirao emigrantsku rusku glumicu Lilu Kedrovu koja je za potrebe filma naučila engleski. Naposljetku su Queen i Kedrova dobili superlativne ocjene kritičara, štoviše Kedrova je nagrađena Oscarom za najbolju žensku epizodnu ulogu kao prva ruska glumica kojoj je to pošlo za rukom. Oscarom su nagrađene i fascinantna crno-bijela fotografija Waltera Lassallyja te crno-bijela scenografija Vasilisa Fotopuolosa, dok sam film, režija, scenaristička adaptacija (u sve tri kategorije nominiran je bio Cacoyannis) te glavni glumac (Queen) nominacije nisu potvrdili (zanimljivo je da Theodorakis kao autor vrlo popularne muzike nije bio ni nominiran). Grk Zorba bio je velik komercijalni hit, a dobio je i uglavnom vrlo povoljne kritike, s punim pravom jer riječ je o ostvarenju izuzetne ekspresivnosti i znatne energičnosti koje vrlo umješno spaja humorne i tragične elemente.

c/b, 141'